Η αγορά των Logistics: επιτέλους ανάπτυξη!

2008: η μεγάλη κάμψη

Ακολουθώντας τον καταποντισμό της ελληνικής οικονομίας, η αγορά των logistics βίωσε δύσκολες ημέρες την περίοδο της κρίσης, αρχής γενομένης το 2008. Ο κλάδος που αποτελείται από επιχειρήσεις που είτε είναι (δια)μεταφορικές που παρέχουν παράλληλα και υπηρεσίες logistics, είτε αμιγείς επιχειρήσεις παροχής αυτών των υπηρεσιών, ακολουθούσε αναπτυξιακή πορεία για μια εικοσαετία (1998-2008). Η συνολική εγχώρια αγορά σημείωνε μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 19,7%. Από το 2008 έως το 2016, ωστόσο, η πορεία ήταν πτωτική και, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η αγορά παρουσίασε σε βάθος οκταετίας κάμψη της τάξης του 24%.

Το 2016 είναι η πρώτη χρονιά μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης που σημειώνεται θετικός ρυθμός ανάπτυξης (0.6% σε σύγκριση με το 2015). Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η συνολική αξία της αγοράς ακολούθησε ανοδική πορεία και το 2017, της τάξης του 1,8%.

Η πλειονότητα των εταιρειών υπηρεσιών logistics βρίσκεται στην Αττική, και οι περισσότερες απ’ αυτές διατηρούν τις βασικές εγκαταστάσεις τους στο Θριάσιο Πεδίο (Ασπρόπυργο, Μαγούλα, Μάνδρα, Ελευσίνα) ή σε περιοχές όπως η Παιανία, το Κορωπί καθώς και το διεθνές αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Αρκετές από τις επιχειρήσεις του κλάδου διατηρούν αποθηκευτικούς χώρους και στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης (Καλοχώρι, Θέρμη, Ιωνία, Σίνδος).

Η ανάπτυξη της αγοράς των logistics συνδέεται, μεταξύ άλλων, με την ανάπτυξη του κλάδου της εστίασης. Όπως είδαμε σε προηγούμενο άρθρο, ο κλάδος της εστίασης αναπτύσσεται δυναμικά από το 2013 και μαζί του ενισχύονται και τα logistics. Διαχρονικά, η κατηγορία των τροφίμων και των ποτών κατέχει την πρώτη θέση στην κατανομή της αγοράς υπηρεσιών logistics.

Ξεπερνώντας την κρίση

Ο Νόμος 4302/2014 αποτελεί την πρώτη προσπάθεια να αντιμετωπιστούν συνολικά τα προβλήματα και οι προκλήσεις της παροχής υπηρεσιών Εφοδιαστικής (Logistics). Βάσει του νόμου, «εφοδιαστική (logistics) είναι το σύνολο των διεργασιών που είναι απαραίτητες για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο της ροής (της μεταφοράς, της διαμεταφοράς και της αποθήκευσης) αγαθών και εμπορευμάτων, από οποιοδήποτε σημείο προέλευσης σε οποιοδήποτε σημείο προορισμού και αντιστρόφως, καθώς και για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο της παροχής συναφών υπηρεσιών και της σχετικής πληροφορίας».

Σύμφωνα με την τελευταία σχετική κλαδική μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της ICAP Group, ο κλάδος των logistics γνωρίζει διάδοση, καθώς έχει αυξηθεί αφενός η αναγνώριση της σημασίας των δραστηριοτήτων της εφοδιαστικής αλυσίδας και αφετέρου η αποδοχή του outsourcing μεταξύ των επιχειρήσεων.

Ο κλάδος παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σύγκριση με την προ κρίσης εποχή. Η πιο σημαντική από αυτές, είναι η ενίσχυση των μεγαλύτερων σχημάτων και η συρρίκνωση των ολιγομελών εταιριών. Όπως βλέπουμε και στους παραπάνω πίνακες, οι μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου κερδίζουν συνεχώς μερίδιο αγοράς σε βάρος μικρότερων εταιρειών, με τις 10 κυριότερες εταιρείες του κλάδου να καταλαμβάνουν από κοινού πάνω από το 50% της συνολικής αξίας της αγοράς, το 2016. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους μεγάλους παίκτες είναι πολύ έντονος και εστιάζεται σε διάφορους τομείς, όπως στις τιμές, στο εύρος των προσφερόμενων υπηρεσιών κ.ά.

Όσον αφορά την εσωτερική διάρθρωση του κλάδου, οι υπηρεσίες αποθήκευσης συνολικά καταλαμβάνουν το 59% περίπου της συνολικής αξίας των παρεχόμενων υπηρεσιών και ακολουθούν οι υπηρεσίες διανομής, αποσπώντας μερίδιο 34%. Ειδικότερα, οι υπηρεσίες αποθήκευσης διακρίνονται σε αποθηκεύσεις χωρίς ψύξη που καταλαμβάνουν το 44% περίπου και σε αποθηκεύσεις με ψύξη που αποσπούν μερίδιο 15%. Παρατηρείται δηλαδή ότι από κοινού οι υπηρεσίες αποθήκευσης - διανομής καταλαμβάνουν το 93% των συνολικών παρεχόμενων υπηρεσιών.

Προοπτικές

Παράγοντες του κλάδου υποστηρίζουν ότι η γενικότερη οικονομική κατάσταση επηρεάζει τις εξελίξεις και στον κλάδο των Logistics. Σημείο-κλειδί της περαιτέρω ανάπτυξης είναι η προσέλκυση ξένων επενδύσεων και ο εξωστρεφής προσανατολισμός των υπαρχουσών εταιρειών. Σε αυτή την κατεύθυνση, έπαιξε σημαντικό ρόλο η επένδυση της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά αλλά και της κοινοπραξίας South East Gateway στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Επίσης, πέραν του διερχόμενου φορτίου οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να ανοιχτούν και στο κομμάτι της συναρμολόγησης, προκειμένου να μετατραπούν σε κόμβο ανάμεσα στους παραγωγούς και τις τρίτες χώρες που θα παραλαμβάνουν το τελικό προϊόν. Επιπλέον, πρέπει να αναβαθμιστεί ο ρόλος των περιφερειακών λιμανιών της χώρας, και αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν υπάρξει μια συνολική εθνική στρατηγική για τα λιμάνια.

Τα βασικότερα πλεονεκτήματα των ελληνικών επιχειρήσεων logistics είναι η καλή τοποθεσία των αποθηκευτικών χώρων, η βελτιωμένη πρόσβαση στα λιμάνια και οι ανταγωνιστικές τιμές ενοικίων:

«Πριν εκδηλωθεί η κρίση, όπως αναφέρει η EY, τα ενοίκια αποθηκών στο Θριάσιο Πεδίο έφθασαν το 2008 τις μέγιστες αξίες τους, υπερβαίνοντας ακόμη και την τιμή των 5,5 ευρώ ανά τ.μ. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις αναφέρθηκαν μισθώματα άνω των 6 ευρώ. Σε άλλες περιοχές, όπου η διαθεσιμότητα των οικοπέδων είναι μεγαλύτερη ή η απόσταση από την πόλη της Αθήνας ή/και το λιμάνι του Πειραιά είναι μεγαλύτερη, όπως για παράδειγμα, στην περιοχή της Βοιωτίας, τα μισθώματα είναι ακόμα πιο ανταγωνιστικά, αφού είναι κατά 40% χαμηλότερες από τις αντίστοιχες τιμές στο Θριάσιο Πεδίο. Όσον αφορά στις τιμές ενοικίασης των εγκαταστάσεων logistics στη Θεσσαλονίκη, αυτή τη στιγμή κυμαίνονται από 3 ευρώ ανά τ.μ. στη Σίνδο και περίπου 2-2,5 ευρώ ανά τ.μ. στο Καλοχώρι. Η κατασκευή νέων εγκαταστάσεων αποθήκης, ειδικά στην περιοχή του Θριασίου Πεδίου, έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, αφού η προσφορά αποθηκευτικού χώρου υπερβαίνει τη ζήτηση (1).»

Συμπέρασμα

Όπως καταλαβαίνουμε, ο κλάδος μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην περαιτέρω ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Σήμερα, αντιπροσωπεύει το 10.85% του ΑΕΠ και οι εκτιμήσεις για το εγγύς μέλλον είναι εξαιρετικά αισιόδοξες. Μένει να φανεί αν θα συντονιστούν οι αναπτυξιακές δράσεις, προκειμένου να αναλάβουν οι ελληνικές επιχειρήσεις ηγετικό ρόλο στην περιοχή.

(1) https://www.capital.gr/epixeiriseis/3250820/-sosibio-gia-tin-oikonomia-o-klados-ton-logistics