blog post image

Διαβάστε το σε 3 λεπτά

Οι σχέσεις γυναικών-αντρών στον εργασιακό χώρο

Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου: μια καλή αφορμή για να γίνει μια ενδιαφέρουσα και απαραίτητη συζήτηση

Οι σχέσεις γυναικών και αντρών στον εργασιακό χώρο είναι ένα από τα πιο φλέγοντα θέματα συζήτησης στο Δυτικό Κόσμο. Η ισότητα της αντιμετώπισης των δύο φύλων πρέπει να αποτελεί καταστατικό στόχο για κάθε σύγχρονη επιχείρηση και αυτό για δύο, κυρίως, λόγους. Πρώτον, πρόκειται για ένα ζήτημα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πάνω στα οποία δομούνται τα σύγχρονα δικαιϊκά και πολιτικά δημοκρατικά συστήματα στο Δυτικό Κόσμο. Εάν δεν υπάρχει αυτός ο σεβασμός, δεν μπορούμε να απολαύσουμε ισότιμα τις ζωές και τις επαγγελματικές μας σταδιοδρομίες και να μεγιστοποιήσουμε τη λειτουργικότητα αυτού του μοναδικού ανθρώπινου επιτεύγματος που ονομάζεται φιλελεύθερη δημοκρατία. Δεύτερον, η πλήρης και απρόσκοπτη ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού μιας επιχείρησης αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων της. Εάν οι εργαζόμενες περιορίζονται από το να αναπτύξουν πλήρως τα ταλέντα και τις δεξιότητές τους, εάν αντιμετωπίζουν συμπεριφορές που τις κάνουν να νιώθουν μεταξύ άλλων, ντροπή, θυμό και φόβο, δεν θα μπορέσουν να αναπτυχθούν και να εξελιχθούν επαγγελματικά.

Ακόμα και σήμερα το πρόβλημα της άνισης μεταχείρισης (ομοίως της σεξουαλικής παρενόχλησης, με την οποία δεν θα ασχοληθούμε διεξοδικά σε αυτό το άρθρο) είναι εξαιρετικά επίκαιρο. Σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης η άνιση και κακοποιητική μεταχείριση απαντάται σε όλα τα επίπεδα των επαγγελματικών ιεραρχιών: «Ποσοστό 74 και 75 % των γυναικών που εργάζονται ως ανώτερα και ανώτατα στελέχη αντίστοιχα έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης στη ζωή τους, και μία στις τέσσερις έχει βιώσει σεξουαλική παρενόχληση κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν της έρευνας. Πρέπει να αναγνωριστεί το γεγονός ότι και οι γυναίκες σε διευθυντικές και άλλες ανώτερες θέσεις διατρέχουν κίνδυνο σεξουαλικής παρενόχλησης. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε μια σειρά αιτίων, όπως η έκθεσή τους σε εργασιακά περιβάλλοντα και καταστάσεις όπου διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο κακοποίησης, καθώς και η πιθανότητα οι γυναίκες αυτές να είναι καλύτερα ενημερωμένες σχετικά με το τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση[1].»

Στον εργασιακό χώρο η σεξουαλική παρενόχληση συνίσταται από συμπεριφορές όπως ανεπιθύμητο άγγιγμα, αγκάλιασμα ή φιλί, σχόλια ή αστεία με σεξουαλικά υπονοούμενα, ανάρμοστες προσκλήσεις για ραντεβού, αδιάκριτες ερωτήσεις σχετικά με την προσωπική ζωή που είναι προσβλητικές, αδιάκριτα σχόλια σχετικά με την εμφάνιση που είναι προσβλητικά, ανάρμοστο επίμονο ή λάγνο κοίταγμα που είναι φοβιστικό, αποστολή εικόνων, φωτογραφιών ή δώρων σεξουαλικού περιεχομένου που είναι προσβλητικά. Η άνιση μεταχείριση έχει να κάνει με πιο αδιόρατες συμπεριφορές που οι άντρες τείνουν, κάποιες φορές, να μην τις καταλαβαίνουν ως τέτοιες. Ας δούμε μερικά παραδείγματα: συχνά παρατηρείται μια ανισοκατανομή στη διατύπωση γνώμης στα μίτινγκ μιας εταιρίας. Οι γυναίκες τείνουν να εκφράζουν λιγότερο την άποψη τους, και αυτό έχει να κάνει με την αδιαφορία ή την έλλειψη προσοχής που δείχνουν οι άντρες σε τέτοιες καταστάσεις. Όταν μια γυναίκα μπαίνει στη διαδικασία να εκφράσει την άποψή της ή να παρουσιάσει κάποια ιδέα πρέπει να καταναλώσει δυσανάλογα περισσότερη ψυχική ενέργεια προκειμένου να πείσει για την εγκυρότητα των λεγομένων της. Σε επίπεδο φιλικών συζητήσεων ανάμεσα σε συναδέλφους, οι άντρες τείνουν να γίνονται πιο ανάλαφροι όταν συζητάνε με μια γυναίκα συνάδελφο, ενώ τείνουν να κρατάνε τα «σοβαρά» θέματα συζήτησης για τους άντρες συναδέλφους τους. Πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι, παρά το γεγονός ότι είναι εργατικές, επίμονες και διεκδικητικές, δυσκολεύονται να ανελιχθούν επαγγελματικά και να διεκδικήσουν μισθούς ανάλογους των αντρών συναδέλφων τους. Όταν μια γυναίκα είναι κακοδιάθετη στο γραφείο, θα την παροτρύνουν να χαμογελάσει και να είναι πιο γλυκιά με τους συναδέλφους της. Η συντριπτική πλειονότητα των καταγγελιών για θέματα ίσης μεταχείρισης στην εργασία, αφορούν σε ζητήματα προστασίας της μητρότητας (απόλυση ή εξαναγκασμός σε παραίτηση, μη χορήγηση της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας, βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας κ.λπ.) Παρόμοιες συνθήκες απασχόλησης λειτουργούν αποτρεπτικά στην απόφαση των γυναικών να αποκτήσουν παιδιά ή να εισέλθουν στην αγορά εργασίας σε αναπαραγωγική ηλικία. Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε ότι συμπεριφορές και συνθήκες όπως αυτές που αναφέραμε επιφέρουν ανυπολόγιστες μακροπρόθεσμες ψυχολογικές επιπτώσεις: κατάθλιψη, άγχος, κρίσεις πανικού, απώλεια αυτοπεποίθησης, αίσθημα ευάλωτου, δυσκολίες στον ύπνο, δυσκολίες συγκέντρωσης, δυσκολίες στις σχέσεις με τους ανθρώπους.

Το έτος που άνοιξε δυναμικά η όλη συζήτηση στη δυτική δημόσια σφαίρα είναι το 2017. Εκείνη τη χρονιά γεννιέται το κίνημα MeToo. Οι New York Times και το περιοδικό New Yorker αποκάλυψαν ότι Χάρβεϊ Γουάινσταϊν, ισχυρότατος κινηματογραφικός παραγωγός, κακοποιούσε και παρενοχλούσε σεξουαλικά γυναίκες, για πολλές δεκαετίες. Πάνω από 100 γυναίκες κατήγγειλαν ότι έχουν υπάρξει θύματά του, ενώ για πολλά χρόνια γινόταν προσπάθεια να αποκαλυφθεί το μέγεθος του προβλήματος χωρίς αποτέλεσμα, καθότι, για διάφορους λόγους, το θέμα συγκαλυπτόταν. Η αρχή είχε γίνει και, έκτοτε, εκατομμύρια γυναίκες ανά τον κόσμο άρχισαν να συζητούν και να καταγγέλλουν ανάρμοστες, παραβιαστικές και κακοποιητικές συμπεριφορές που βιώνουν στην προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική τους ζωή.

Όπως συνηθίζουμε, συζητήσαμε με τις εργαζόμενες και τους εργαζόμενους του MyJobNow το ζήτημα των έμφυλων σχέσεων στον εργασιακό χώρο, και προσπαθήσαμε να δούμε ποιες καθημερινές συμπεριφορές και τρόπους επικοινωνίας πρέπει να αποφεύγουμε και ποιες να επιλέγουμε, προκειμένου να συνυπάρχουμε και να συμβιώνουμε αρμονικά και δημιουργικά στο γραφείο.

Γιώργος: Αγαμέμνονα και Στέφανε, σας προβλημάτιζε το θέμα των σχέσεων γυναικών-αντρών στον εργασιακό χώρο, όταν ξεκινήσατε με το MyJobNow πριν από εννέα μήνες;

Αγαμέμνονας: Από την αρχή ήταν κάτι που μας απασχολούσε. Παρότι είχαμε να ασχοληθούμε με χιλιάδες πράγματα, η δόμηση ενός υγιούς και ισότιμου περιβάλλοντος ήταν προτεραιότητα για εμάς. Το μέγεθος της εταιρίας μας, μας επιτρέπει αυτή τη στιγμή να έχουμε πλήρη εποπτεία, αλλά ήδη σχεδιάζουμε εργαλεία και μηχανισμούς, όπως προγράμματα επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης που θα μας επιτρέψουν στο μέλλον να κρατήσουμε το ίδιο υψηλό επίπεδο, καθώς το μέγεθος μας, σε μερικούς μήνες, δεν θα μας επιτρέπει να έχουμε προσωπική επαφή με την κάθε εργαζόμενή μας σε καθημερινή βάση. Μέχρι σήμερα, δεν έχω βρεθεί μπροστά σε επιθετικές ή ανάρμοστες συμπεριφορές. Τώρα, σε επίπεδο προσλήψεων έχουμε υπάρξει εξαιρετικά αξιοκρατικοί και χωρίς προκαταλήψεις, η προσέγγισή μας είναι gender-free. Σε επίπεδο καθημερινότητας, μια φορά την εβδομάδα συναντάμε την κάθε εργαζόμενη και εργαζόμενό μας και συζητάμε μαζί τους εντελώς ανοιχτά κάθε τι που τους απασχολεί. Δημιουργούμε μια κουλτούρα που επιτρέπει σε όλες και όλους να εκφράζονται χωρίς φόβο και ντροπή.

Στέφανος: Αυτό που με έχει προβληματίσει είναι ότι κάποιες φορές τα σχόλια που γίνονται σε επίπεδο αστεϊσμού, μπορεί να έχουν επιπτώσεις που δύσκολα μπορεί κανείς να προβλέψει. Εκεί θέλει ιδιαίτερη προσοχή και ο καθένας πρέπει να έχει την ευθύνη των λεγομένων του. Εγώ πάντα φροντίζω να μιλάω σωστά σε κάθε άνθρωπο. Με σεβασμό και προσοχή. Αυτό που προσέχω στις σχέσεις μου με τις εργαζόμενες στο MyJobNow είναι η σωματική επαφή. Όταν είμαστε μπροστά από μια οθόνη και δείχνω κάτι, προσέχω να μην αγγίξω ή να έρθω σε επαφή με το χέρι της, για παράδειγμα. Νομίζω ότι αυτός είναι ένας καλός κανόνας. Η σωματική επαφή πρέπει να αποφεύγεται σε κάθε συνθήκη, όσο φευγαλέα και αν είναι. Α! Ένα καλό παράδειγμα: Για να πάρω το ποντίκι από το χέρι της εργαζόμενης δεν τείνω το χέρι μου πάνω στο δικό της, αλλά τη ρωτάω αν μπορώ να το πάρω για να δείξω κάτι.

Γιώργος: Έχεις δουλέψει ποτέ σε κάποιο χώρο, στον οποίο είχες καθημερινή επαφή και στενή συνεργασία με γυναίκες;

Δημήτρης: Έχω δουλέψει στην εστίαση, ναι. Πιστεύω ότι ο καθένας μας πρέπει να έχει μια προσωπική ηθική στο πώς αντιμετωπίζει τους άλλους, να ξέρει να υπολογίζει και να σέβεται τα όρια κάθε άλλου. Κάποιες φορές αυτό μπορεί να παραβιαστεί. Φερ' ειπείν, έτσι όπως καθόμαστε τώρα εμείς οι τρεις μπορεί να κάνω ένα αστείο που να προσβάλει την Κωνσταντίνα. Εάν όμως η Κωνσταντίνα δεν μου έχει εκφράσει, με ρητό ή μη ρητό τρόπο, τα προσωπικά της όρια, το μισό λάθος είναι δικό μου και το άλλο μισό δικό της. Την επόμενη φορά θα είμαι προσεκτικός, αλλά βασική προϋπόθεση αυτού είναι να είμαστε ανοιχτοί γι αυτά που νιώθουμε, οπότε να είμαστε και σε θέση να τα επικοινωνούμε στους συναδέλφους μας. Γενικά, πιστεύω ότι το πιο κρίσιμο είναι να μπορείς να μιλάς και να ακούς. Το να ακούς είναι πολύ πιο περίπλοκο απ' ότι νομίζουμε. Σημαίνει να μην φοράς τις προϊδεάσεις σου πάνω στον άλλο και να τον κατατάσσεις κάπου χωρίς να τον έχεις κατανοήσει.

Κωνσταντίνα: Αυτό που είπες για το πόσο εύκολα μπορεί να εκφραστεί ένας άντρας ή μια γυναίκα είναι αρκετά περίπλοκο και νομίζω ότι εδώ δεν σκέφτεστε τη γυναικεία θέση. Δηλαδή, αν μια γυναίκα βρίσει, θα χαρακτηριστεί κατευθείαν με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Υπάρχει η ιδεολογία ότι οι άντρες μπορούν να κάνουν ότι θέλουν, να μιλήσουν όπως θέλουν και να μην παρεξηγηθούν. Νομίζω ότι γι αυτό μια γυναίκα τείνει να είναι πιο χαμηλών τόνων και να σκέφτεται δύο και τρεις φορές τι θα πει.

Γιώργος: Εσύ το έχεις νιώσει ποτέ αυτό;

Κωνσταντίνα: Εννοείται, αλλά ήξερα πώς να το διαχειριστώ. Εγώ δεν φοβάμαι να εκφραστώ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι γυναίκες μπορούν να το κάνουν αυτό. Πολλές φορές δεν χρειάζεται καν να σου απαντήσει κανείς. Ένας μορφασμός, μια παύση, μπορεί να περιέχουν πολύ πληροφορία.

Γιώργος: Αυτό που έθεσε ο Δημήτρης το κάνεις; Δηλαδή εκφράζεις ποια πράγματα σε ενοχλούν;

Κωνσταντίνα: Πάντα επεξεργάζομαι τις πληροφορίες που μου δίνουν οι νέοι συνάδελφοι. Τι πιστεύουν, πόσο ευαίσθητοι είναι, τι τους ενοχλεί. Μετά κρίνω το πόσο ελεύθερα μπορώ να μιλήσω. Μου έχει τύχει, ας πούμε, να με κατηγορήσουν ότι είμαι συντηρητική, χωρίς να μπουν στη διαδικασία να συζητήσουν την άποψή τους. Απλώς χρησιμοποίησαν έναν χαρακτηρισμό, μου είπαν βεβαίως ότι «είμαι μικρή και δεν ξέρω,» και δεν ήταν σε θέση να υποστηρίξουν τα λεγόμενά τους. Ο καθένας πρέπει να μπαίνει στη διαδικασία να εξηγεί αυτά που λέει, δεν γίνεται να επικοινωνήσουμε χωρίς αυτό το μίνιμουμ.

Γιώργος: Έχεις βρεθεί ποτέ μπροστά σε κάποιο διάλογο που σε έκανε να νιώσεις άβολα, που γινόταν μια συζήτηση, ας πούμε σεξουαλικού περιεχομένου, με απρεπή τρόπο;

Κωνσταντίνα: Μου έχει συμβεί στο παρελθόν, ναι. Αλλά ξέρω πότε δεν πρέπει να βάζω μέσα μου πράγματα που ακούω. Μου έχουν πει ας πούμε ότι «εσύ θα προχωρήσεις επειδή είσαι νοστιμούλα» και εκεί απάντησα με ένα αυστηρό «τι ακριβώς σημαίνει αυτό που λες;» Η απάντηση που πήρα ήταν μια υπεκφυγή, οπότε κατάλαβα ότι είχα να κάνω με έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να υποστηρίξει τα λεγόμενα του, δηλαδή έναν αναξιόλογο άνθρωπο. Μια καλή τεχνική είναι να πεις σε αυτόν που έχεις απέναντί σου «πώς θα ένιωθες αν έλεγε κανείς κάτι τέτοιο στη μητέρα σου ή την αδερφή σου;»

Γιώργος: Πως σκέφτεσαι γενικά το θέμα των έμφυλων σχέσεων στον εργασιακό χώρο;

Γεωργία: Στο MyJobNow δεν έχω νιώσει ποτέ ότι γίνεται κάποια διάκριση. Οι επιβραβεύσεις, τα μπόνους και ο μισθός είναι ανάλογα με την απόδοση του καθενός μας. Παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η ηλικιακή σύνθεση της ομάδας. Εδώ είμαστε όλοι μας μέχρι τα 30 και πιστεύω ότι είμαστε εξοικειωμένοι με αυτές τις προβληματικές.

Γιώργος: Μπορείς να σκεφτείς κάποιο παράδειγμα από την επαγγελματική σου ζωή, ένα σκηνικό στο οποίο βίωσες κάποια διάκριση λόγω του φύλου σου;

Γεωργία: Τις περισσότερες φορές το πρόβλημα είναι η επιλογή των λέξεων. Είναι άλλο να δεις μια ωραία κοπέλα και να πεις «να μια ωραία κοπέλα,» και άλλο «τι μ**** είναι αυτό,» όταν μιλάς με γυναίκες συναδέλφους. Όταν απομονώνεις ένα σημείο του σώματος για να μιλήσεις για μια γυναίκα, ή και για έναν άντρα, γίνεσαι σεξιστής. Επίσης, είναι άκομψο και παράταιρο. Σε άλλες συνθήκες η ίδια έκφραση μπορεί να είναι οκ. Είναι άλλο να στο πει το αγόρι σου, άλλο να περπατάς στο δρόμο και να ακούς ένα τέτοιο σχόλιο. Σκέψου ότι είναι σαν να σχολιάζεις ένα αντικείμενο και όχι έναν άνθρωπο.

Γιώργος: Νομίζω ότι καμιά φορά οι άντρες δεν μετράνε σωστά την κατάσταση, όπως λες. Μιλάνε μεταξύ τους, έχουν ένα χαλαρό ύφος και μετά όταν αλλάζει η σύνθεση της παρέας και, από αδράνεια ή βλακεία, συνεχίζουν να μιλάνε με τον ίδιο τρόπο.

Γεωργία: Εκεί γίνεται ένα λάθος στην επικοινωνία. Σίγουρα η λύση δεν είναι η απαγόρευση κάποιων συζητήσεων, αλλά πρέπει να υπάρχει ένας κάποιος φορμαλισμός σε έναν εργασιακό χώρο. Αυτή η άκομψη φράση είναι οκ να ακουστεί σε μια φιλική συζήτηση, αλλά όχι σε έναν επαγγελματικό χώρο.

Γιώργος: Ποιες άλλες συμπεριφορές υπήρξαν προσβλητικές για εσένα στην επαγγελματική σου καριέρα;

Γεωργία: Μου έχουν πει ότι επειδή είμαι κοπέλα, δεν θα καταφέρω να ανέβω στην ιεραρχία. Κάποτε αυτό με έφθειρε, το εσωτερικοποιούσα και ένιωθα ότι δεν θα τα καταφέρω. Καθότι ξεκίνησα να δουλεύω ως καθηγήτρια σε ιδιαίτερα μαθήματα, δεν είχα συνηθίσει να έχω επαφή με άντρες, οπότε αυτό το σχόλιο με είχε σοκάρει. Καμιά φορά όταν μιλάω με πελάτες και ακούω ατάκες του τύπου «πες στην κοπελίτσα το τάδε,» ή «σε ευχαριστώ πολύ κούκλα μου,» μπορώ να πω ότι έχω μια έκφραση αποστροφής στο πρόσωπο μου! Βεβαίως, έχει να κάνει και με τον τόνο της φωνής. Το ίδιο σχόλιο μπορεί να ακουστεί σαν ένα όμορφο κομπλιμέντο. Και πάλι, παρατηρώ ότι αυτές οι ατάκες ακούγονται από μεγαλύτερους άντρες, οπότε μάλλον μπορούμε να αισιοδοξούμε για το πώς σκέφτονται οι νεότερες γενιές. Εννοείται ότι δεν πρόκειται να γίνει αυτό από μόνο του, οπότε πρέπει να διεκδικούμε το καλύτερο από τους άλλους.

Γιώργος: Εσύ φροντίζεις να απαντάς και να διεκδικείς το χώρο σου, όταν σου απευθύνεται κάποιος με αυτόν τον τρόπο;

Γεωργία: Δυστυχώς όχι πάντα! Πολλές φορές νιώθω ότι θα έπρεπε να έχω αντιδράσει πιο δυναμικά. Το ενδιαφέρον είναι ότι μετά από τέτοια περιστατικά μια γυναίκα σκέφτεται ότι θα έπρεπε να έχει αντιδράσει, αλλά δεν το έκανε επειδή φοβήθηκε «μην φανεί υπερβολική.» Οι γυναίκες Βρισκόμαστε μπροστά σε τέτοιες δύσκολες και αντιφατικές καταστάσεις πολύ συχνά στη ζωή μας. Τώρα, όταν ανακύπτουν τέτοια θέματα στην κοινωνική μου ζωή, μπαίνω στη διαδικασία να τα κουβεντιάσω. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Πρέπει να ανταλλάσσουμε απόψεις και να λέμε τη γνώμη μας για τα πράγματα που μας αφορούν.

Γιώργος: Τέλος, τι πιστεύεις ότι πρέπει να προσέχει ένας άντρας όταν απευθύνεται σε μια γυναίκα συνάδελφό του;

Γεωργία: Πρέπει να σκέφτεται τα όρια του άλλου. Λάθη μπορεί να γίνουν, αλλά πρέπει να υπάρχει σεβασμός. Κυρίως θα έλεγα ότι θέλει προσοχή η φρασεολογία και η επιλογή των λέξεων. Επίσης, δεν πρέπει να είναι στερεοτυπικός. Δεν είναι μάγκας αυτός που έχει πάει με 20 γυναίκες και π**** αυτή που έχει πάει με 20 άντρες!

Γιώργος: Έφη ποια είναι η άποψή σου για τη σημερινή μας κουβέντα;

Έφη: Υπάρχουν διακρίσεις, κάποιες είναι πιο ορατές, κάποιες όχι τόσο. Ένα καλό παράδειγμα από την εποχή που δούλευα σέρβις. Τόσο οι πελάτες, όσο και οι συνάδελφοι εμπιστεύονταν πιο εύκολα έναν άντρα. Ενδέχεται να με ρωτούσαν τι κρασί να τους προτείνω, και όταν ερχόταν κάποιος άντρας συνάδελφος σταματούσαν να επικοινωνούν μαζί μου και άκουγαν μόνο αυτόν. Θεωρούσαν ότι ως γυναίκα δεν είχα επαρκή γνώση για το ποτό. Μετά, έπαιζαν τα κλασικά σεξιστικά σχόλια. Είτε τα άμεσα, αυτά τα οποία οι πελάτες θεωρούσαν ως «κομπλιμέντα,» είτε τα χαμηλόφωνα σχόλια την ώρα που απομακρυνόμουν από το τραπέζι με το δίσκο στο χέρι. Εγώ δεν συμφωνώ με αυτούς που λένε ότι «δεν θα μπορούμε να πούμε τίποτα σε λίγο λόγω πολιτικής ορθότητας,» καθώς είναι διαφορετικό το κομμάτι του κομπλιμέντου και του φλερτ από αυτό του σεξισμού και των σεξιστικών σχολίων. Είναι σαφώς διακριτά αυτά τα δύο και δεν καταλαβαίνω γιατί χρειάζεται να μπαίνουμε σε απολογητική θέση κάθε φορά που πρέπει να εξηγήσουμε τον σεξισμό, καθώς πρέπει να τονίζουμε αυτό τον διαχωρισμό. Μου έχουν μιλήσει στο δρόμο τη νύχτα και έχω νιώσει πολύ όμορφα, ακριβώς επειδή η συμπεριφορά ήταν αποδεκτή και δεν υπήρχε το σεξιστικό κομμάτι, ούτε «αιωρούνταν» στην ατμόσφαιρα αυτό το στοιχείο της υπονόμευσής μου ως υπόσταση και της αντικειμενικοποίησής μου λόγω φύλου. Αντίστοιχα έχει τύχει πολλές φορές να μου μιλήσουν στο δρόμο και την ημέρα και τη νύχτα και να νιώσω τρομερά άβολα λόγω των σεξιστικών σχολίων και της υπονόμευσης που ανέφερα. Νομίζω ότι ο σεξισμός μας αφορά όλες και όλους. Πρέπει και οι άντρες να σκεφτούν ότι και εκείνοι καταπιέζονται όταν υπάρχει η απαίτηση, ως κοινωνική κατασκευή, να είναι «κυνηγοί» και γαμάτοι όλη την ώρα. Στη δουλειά που ανέφερα πριν, ο εργοδότης ενώ ήταν σε γενικές γραμμές μας αντιμετώπιζε ισότιμα, όλους και όλες, κάποιες φορές συμπεριφερόταν διαφορετικά. Θα έκανε κάποια αστειάκια για την απόδοση και την ευφυΐα των κοριτσιών, θα μας έκανε περισσότερες παρατηρήσεις (π.χ. να είμαστε χαμογελαστές και ευδιάθετες.) Οι άντρες συνάδελφοι κάπως κατάφερναν να μαρκάρουν το χώρο τους. Έκαναν τη δουλειά τους και δεν υπήρχαν περαιτέρω απαιτήσεις.

Γιώργος: Αυτό είναι πολύ κρίσιμο. Αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι εμπίπτει στην κατηγορία του σεξισμού. Οι άντρες τείνουν να είναι λιγότερο agreeable[2] στον επαγγελματικό τομέα, οπότε καταφέρνουν να οριοθετούν καλύτερα το χώρο τους.

Έφη: Το καταλαβαίνω αυτό, αλλά και πάλι εγώ διεκδικούσα το χώρο μου, αλλά αυτό δεν γινόταν σεβαστό. Γενικά νιώθω ότι εγώ πρέπει να καταβάλω πολύ περισσότερη προσπάθεια για να γίνω αποδεκτή σε έναν επαγγελματικό χώρο, να πω την άποψή μου και να εισακουστώ.

Γιώργος: Άλλες μικροσυμπεριφορές που εντοπίζεις και είναι προβληματικές;

Έφη: Οι συζητήσεις που πιάνουν οι άντρες με τις γυναίκες συναδέλφους τους είναι πολύ ανάλαφρες. Παρατηρούσα ότι η επιλογή της θεματολογίας ήταν πολύ περιορισμένη

Γιώργος: Αυτό μήπως έχει να κάνει με την επικοινωνία ανάμεσα σε δύο ετεροφυλόφιλους ανθρώπους που ενδεχομένως να γουστάρουνται; δηλαδή, προκειμένου να δημιουργηθεί κάποιου είδους έλξη, επιλέγουμε έναν πιο ελαφρύ τρόπο, επειδή έτσι αντιλαμβανόμαστε το φλερτ; Μήπως οι άντρες νιώθουμε ανασφάλεια και επιλέγουμε πιο απλά θέματα για να μην εκτεθούμε;

Έφη: Χμ, λογικό ακούγεται. Αλλά αυτή η επιλογή δημιουργεί προβλήματα γιατί έτσι απονευρώνονται οι κουβέντες μας. Αλλά ναι, αυτό μπορεί να έχει να κάνει με το ότι δεν ξέρουμε πώς να κοινωνικοποιούμαστε. Αυτό αφορά την προσωπική ζωή του καθενός και της καθεμιάς, εννοώ ότι σε επαγγελματικά πλαίσια, η συνδιαλλαγή είναι επαγγελματική. Έχω ένα άλλο, χαρακτηριστικό παράδειγμα, πάλι από την προηγούμενη δουλειά μου. Είχε ξεκινήσει μια κοπέλα σε θέση μάνατζερ και ήταν αδύνατο να την πάρουν στα σοβαρά. Πρότεινε ωραία και πρωτότυπα πράγματα, αλλά δεν εισακουγόταν επειδή ήταν γυναίκα. Θυμάμαι ότι οι συνάδελφοί μου έλεγαν «άντε μωρέ τι να μας πει τώρα και αυτή. Θέλει να μας το παίξει τώρα κάποια.» Σε άλλη δουλειά, όταν μου ζήτησε ένας πελάτης να τον συνδέσω με «τον υπεύθυνο,» γέλασε, κυριολεκτικά, όταν του είπα «μισό λεπτό να περάσω το τηλέφωνο στην κυρία τάδε.» Η αδερφή μου είναι οινολόγος και συχνά αντιμετωπίζει προβλήματα. Πρέπει να κάνει μεγάλη προσπάθεια για να την πάρουν στα σοβαρά. Όσες φορές έχει βρεθεί με άντρες συναδέλφους της, αυτόματα οι πελάτες απευθύνονται σε εκείνους, ανεξαρτήτως του επιπέδου και των ικανοτήτων της. Άλλη φίλη μου αντιμετώπιζε τόσο τόσο έντονες σεξιστικές συμπεριφορές, στα όρια της σεξουαλικής παρενόχλησης θα έλεγα, που τελικά παράτησε τη δουλειά της και έπαθε κατάθλιψη.

Είμαστε αδιαφοροποίητοι ως προς την ευφυΐα μας, υπάρχουν μόνο ορισμένες τυπικές αποκλίσεις, σε κάποιες κατηγορίες ευφυίας, αλλά η επιστημονική γνώση λέει ότι είμαστε εντελώς όμοιοι. Όπως καταλαβαίνουμε, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να βελτιώσουμε στη συμπεριφορά μας και στο πώς αντιλαμβανόμαστε τις σχέσεις των δύο φύλων. Σε κάθε περίπτωση, ο σεβασμός για την προσωπικότητα του άλλου και η ευθύνη μας απέναντι στους εαυτούς μας και τους συναδέλφους/συνανθρώπους μας, μπορούν να γίνουν οι δύο άξονες πάνω στους οποίους θα χτίσουμε τις σχέσεις μας στον εργασιακό χώρο, αλλά και ευρύτερα, στην προσωπική, κοινωνική και ερωτική μας ζωή. Είναι βέβαιο ότι μπορούμε πολύ καλύτερα!

  1. https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra-2014-vaw-survey-at-a-glance-oct14_en.pdf

  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Big_Five_personality_traits

Διαβάστε ακόμα: